Qazaqistanda mehmud kashgheriyning ming yili xatirilendi

Qazaqistanda

mehmud kashgheriyning ming yili

xatirilendi


Akadémiyimizdiki mutexessisler almutida «mehmud kashgheriy
Tughulghanliqining 1000 yilliqini xatirilesh xelq'ara ilmiy muhakime yighini»gha qatnashti


gheyret abdurahman ozghar


Esli menbege Yollan'ghan waqit: 2009-01-06

Qazaqistan jumhuriyiti uyghur medeniyet merkizi, qazaqistan penler akadémiyisi sherqshunasliq instituti, almuta sheherlik hökümet we almuta sheherlik uyghur medeniyet merkizining teklipige bina'en junggo shinjang uyghur aptonom rayoni alimlar guruppisi teshkillep, 2008- yili 18- dékabirdin 20- dékabirghiche almutida ötküzülgen ulugh uyghur alimi, tilshunas mehmud kashgheriy tughulghanliqining 1000 yilliqini hem b d t ma'arip, pen- medeniyet orginining 2008-yilini «mehmud kashgheriy yili» qilip békitkenlikini tebriklesh munasiwiti bilen chaqirilghan xelq'ara ilmiy muhakime yighinigha ewetti.

Sh u a r medeniyet nazaritining naziri, junggo uyghur klassik edebiyati we 12 muqami ilmiy jem'iyitining re'isi abliz abduréhim ömek bashliqi bolghan bu guruppa terkibide akadémiyimizdin akadémiyining mu'awin bashliqi, aliy muherrir abdurazaq sayim, «diwanu lughatit türk»ning tunji we yéngi, mukemmel nusxisining hemde «diwan indéksi»ning ishtirakchisi, kandidat tetqiqatchi sabit rozi, «diwanu lughatit türk»ni xenzu tiligha terjime qilghuchi, tetqiqatchi shyaw jungyi, til tetqiqat institutining mu'awin bashliqi, «diwanu lughatit türk»ning yéngi, mukemmel nusxisini békitish guruppisining ezasi, «diwan indéksi»ning ishtirakchisi kandidat tetqiqatchi gheyret abdurehman ozghar, shinjang uniwérsitétidin proféssor, doktur yétekchisi abdukérim rehman, filologiye institutining bashliqi, proféssor arslan abdulla qatarliqlar bar.

Yette kishidin terkib tapqan bu ilmiy guruppa 17- dékabir kechte qazaqistan jumhuriyitining almuta shehirige yétip bardi. 18- dékabir chüshtin burun qazaqistan penler akadémiyisi sherqshunasliq instituti we uning qarmiqidiki uyghurshunasliq bölümide ziyarette boldi. Chüshtin kéyin almuta shehiridiki uyghur tiyatirida «ulugh alim, tilshunas mehmud kashgheriy tughulghanliqining 1000 yilliqini tebriklesh ilmiy muhakime yighini»ning échilish murasimigha qatnashti. Échilish murasimigha qazaqistan jumhuriyitining re'isi nursultan nezerbayéwning xas wekili, almuta shehirining rehberliri, özbékistan, qirghizistan, türkiye qatarliq döletlerning alimliri we qazaqistandiki uyghur, qazaq, rus qatarliq milletlerning alimliri hemde meripetperwer karxanichilar wekilliri bolup 500 ge yéqin kishi qatnashti. Yighin bashlinishi bilen yighin riyasetchisi junggo shinjangdin barghan alimlarni yighin ehlige bir- birlep tonushturdi. Yighinning bashlinish murasimida almuta shehirining bashliqi, qazaqistan jumhuriyiti uyghur medeniyet merkizining re'isi, junggo shinjang uyghur aptonom rayonluq medeniyet nazaritining naziri qatarliqlar tebrik sözi qildi. Shinjang wekiller ömiki bu yighin'gha teyyarlighan «diwanu lughatit türk»ning uyghurche yéngi, mukemmel nusxisi we xenzuche nusxisi, töt xil tildiki éléktronluq nusxisi, mehmud kashgheriy portréti, «uyghur muqami»ning mukemmel DVD plastinkisi, «uyghur meshrepliri»ning DVD plastinkisi, ataqliq ressam ghazi emetning may boyaq eserliridin ishlen'gen 2009- yilining kalindari hemde shinjang ijtima'iy penler akadémiyisi alimliri teripidin ishlen'gen bir qisim kitablarni sowgha qildi. Échilish murasimidin kéyin qazaqistan uyghur tiyatirining orunlishida konsért qoyuldi.

19- dékabir ilmiy muhakime yighini qazaqistan penler akadémiyisi zalida resmiy muhakime basquchigha qedem qoydi. Shinjangdin barghan alimlar we qazaqistan, özbékistan, qirghizistandiki alimlar yighin'gha teyyarlighan mehmud kashgheriy, «diwanu lughatit türk» heqqidiki ilmiy maqalilirini oqudi. Yighin bir kün dawamlashti.
20- dékabir chüshtin burun shinjangdin barghan alimlar qazaqistan uyghur medeniyet merkizining rehberlirining hemrahliqida almuta shehiri drozhba uyghur yézisigha jaylashqan abdulla rozibaqiyéw namidiki 153-gimnaziye (uyghur ottura mektipini ziyaret qildi. Mekteptiki uyghur baliliri bilen söhbetleshti, siniplarni we mektepning tenterbiye, sen'et, qol hüner kurzhiklirini közdin kechürdi. Közdin kechürüshtin kéyin mektep sen'et kurzhiki mehmud kashgheriyge atap teyyarlighan konsért nomurlirini kördi we mektep mudirining mektep heqqidiki bayanlirini anglidi. Chüshtin kéyin qazaqistandiki meshhur uyghur yighip saqlighuchi azat hékimbayéwning shexsiy muziyini ékiskursiye qildi.
Bu qétimqi ilmiy ziyaret junggo shinjang bilen qazaqistanning dostluqini , alimlar ara chüshinishni, ilmiy, medeniy pa'aliyetlerni ilgiri süridighan ziyaret boldi. Bu qétimqi yighin ikki el xelqliri arisida chongqur dostluq tesirati qaldurdi.

Wekiller ömiki 21- dékabir chüshtin kéyin ayrupilan bilen ürümchige qaytip keldi.
*******************
menzil: http://uzunjahan.blogspot.com/

ئاكادېمىيىمىزدىكى مۇتەخەسسىسلەر ئالمۇتىدا «مەھمۇد كاشغەرىي
تۇغۇلغانلىقىنىڭ 1000 يىللىقىنى خاتىرىلەش خەلقئارا ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى»غا قاتناشتى


غەيرەت ئابدۇراھمان ئوزغار


ئەسلى مەنبەگە يوللانغان ۋاقىت: 2009-01-06

قازاقىستان جۇمھۇرىيىتى ئۇيغۇر مەدەنىيەت مەركىزى، قازاقىستان پەنلەر ئاكادېمىيىسى شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتى، ئالمۇتا شەھەرلىك ھۆكۈمەت ۋە ئالمۇتا شەھەرلىك ئۇيغۇر مەدەنىيەت مەركىزىنىڭ تەكلىپىگە بىنائەن جۇڭگو شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى ئالىملار گۇرۇپپىسى تەشكىللەپ، 2008- يىلى 18- دېكابىردىن 20- دېكابىرغىچە ئالمۇتىدا ئۆتكۈزۈلگەن ئۇلۇغ ئۇيغۇر ئالىمى، تىلشۇناس مەھمۇد كاشغەرىي تۇغۇلغانلىقىنىڭ 1000 يىللىقىنى ھەم ب د ت مائارىپ، پەن- مەدەنىيەت ئورگىنىنىڭ 2008-يىلىنى «مەھمۇد كاشغەرىي يىلى» قىلىپ بېكىتكەنلىكىنى تەبرىكلەش مۇناسىۋىتى بىلەن چاقىرىلغان خەلقئارا ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنىغا ئەۋەتتى.

ش ئۇ ئا ر مەدەنىيەت نازارىتىنىڭ نازىرى، جۇڭگو ئۇيغۇر كلاسسىك ئەدەبىياتى ۋە 12 مۇقامى ئىلمىي جەمئىيىتىنىڭ رەئىسى ئابلىز ئابدۇرېھىم ئۆمەك باشلىقى بولغان بۇ گۇرۇپپا تەركىبىدە ئاكادېمىيىمىزدىن ئاكادېمىيىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى، ئالىي مۇھەررىر ئابدۇرازاق سايىم، «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»نىڭ تۇنجى ۋە يېڭى، مۇكەممەل نۇسخىسىنىڭ ھەمدە «دىۋان ئىندېكسى»نىڭ ئىشتىراكچىسى، كاندىدات تەتقىقاتچى سابىت روزى، «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»نى خەنزۇ تىلىغا تەرجىمە قىلغۇچى، تەتقىقاتچى شياۋ جۇڭيى، تىل تەتقىقات ئىنستىتۇتىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى، «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»نىڭ يېڭى، مۇكەممەل نۇسخىسىنى بېكىتىش گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزاسى، «دىۋان ئىندېكسى»نىڭ ئىشتىراكچىسى كاندىدات تەتقىقاتچى غەيرەت ئابدۇرەھمان ئوزغار، شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتېتىدىن پروفېسسور، دوكتۇر يېتەكچىسى ئابدۇكېرىم رەھمان، فىلولوگىيە ئىنستىتۇتىنىڭ باشلىقى، پروفېسسور ئارسلان ئابدۇللا قاتارلىقلار بار.

يەتتە كىشىدىن تەركىب تاپقان بۇ ئىلمىي گۇرۇپپا 17- دېكابىر كەچتە قازاقىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئالمۇتا شەھىرىگە يېتىپ باردى. 18- دېكابىر چۈشتىن بۇرۇن قازاقىستان پەنلەر ئاكادېمىيىسى شەرقشۇناسلىق ئىنستىتۇتى ۋە ئۇنىڭ قارمىقىدىكى ئۇيغۇرشۇناسلىق بۆلۈمىدە زىيارەتتە بولدى. چۈشتىن كېيىن ئالمۇتا شەھىرىدىكى ئۇيغۇر تىياتىرىدا «ئۇلۇغ ئالىم، تىلشۇناس مەھمۇد كاشغەرىي تۇغۇلغانلىقىنىڭ 1000 يىللىقىنى تەبرىكلەش ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى»نىڭ ئېچىلىش مۇراسىمىغا قاتناشتى. ئېچىلىش مۇراسىمىغا قازاقىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى نۇرسۇلتان نەزەربايېۋنىڭ خاس ۋەكىلى، ئالمۇتا شەھىرىنىڭ رەھبەرلىرى، ئۆزبېكىستان، قىرغىزىستان، تۈركىيە قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ ئالىملىرى ۋە قازاقىستاندىكى ئۇيغۇر، قازاق، رۇس قاتارلىق مىللەتلەرنىڭ ئالىملىرى ھەمدە مەرىپەتپەرۋەر كارخانىچىلار ۋەكىللىرى بولۇپ 500 گە يېقىن كىشى قاتناشتى. يىغىن باشلىنىشى بىلەن يىغىن رىياسەتچىسى جۇڭگو شىنجاڭدىن بارغان ئالىملارنى يىغىن ئەھلىگە بىر- بىرلەپ تونۇشتۇردى. يىغىننىڭ باشلىنىش مۇراسىمىدا ئالمۇتا شەھىرىنىڭ باشلىقى، قازاقىستان جۇمھۇرىيىتى ئۇيغۇر مەدەنىيەت مەركىزىنىڭ رەئىسى، جۇڭگو شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق مەدەنىيەت نازارىتىنىڭ نازىرى قاتارلىقلار تەبرىك سۆزى قىلدى. شىنجاڭ ۋەكىللەر ئۆمىكى بۇ يىغىنغا تەييارلىغان «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك»نىڭ ئۇيغۇرچە يېڭى، مۇكەممەل نۇسخىسى ۋە خەنزۇچە نۇسخىسى، تۆت خىل تىلدىكى ئېلېكترونلۇق نۇسخىسى، مەھمۇد كاشغەرىي پورترېتى، «ئۇيغۇر مۇقامى»نىڭ مۇكەممەل DVD پلاستىنكىسى، «ئۇيغۇر مەشرەپلىرى»نىڭ DVD پلاستىنكىسى، ئاتاقلىق رەسسام غازى ئەمەتنىڭ ماي بوياق ئەسەرلىرىدىن ئىشلەنگەن 2009- يىلىنىڭ كالىندارى ھەمدە شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەنلەر ئاكادېمىيىسى ئالىملىرى تەرىپىدىن ئىشلەنگەن بىر قىسىم كىتابلارنى سوۋغا قىلدى. ئېچىلىش مۇراسىمىدىن كېيىن قازاقىستان ئۇيغۇر تىياتىرىنىڭ ئورۇنلىشىدا كونسېرت قويۇلدى.



بۇ قېتىمقى ئىلمىي زىيارەت جۇڭگو شىنجاڭ بىلەن قازاقىستاننىڭ دوستلۇقىنى، ئالىملار ئارا چۈشىنىشنى، ئىلمىي، مەدەنىي پائالىيەتلەرنى ئىلگىرى سۈرىدىغان زىيارەت بولدى. بۇ قېتىمقى يىغىن ئىككى ئەل خەلقلىرى ئارىسىدا چوڭقۇر دوستلۇق تەسىراتى قالدۇردى.

ۋەكىللەر ئۆمىكى 21- دېكابىر چۈشتىن كېيىن ئايرۇپىلان بىلەن ئۈرۈمچىگە قايتىپ كەلدى. 19- دېكابىر ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى قازاقىستان پەنلەر ئاكادېمىيىسى زالىدا رەسمىي مۇھاكىمە باسقۇچىغا قەدەم قويدى. شىنجاڭدىن بارغان ئالىملار ۋە قازاقىستان، ئۆزبېكىستان، قىرغىزىستاندىكى ئالىملار يىغىنغا تەييارلىغان مەھمۇد كاشغەرىي، «دىۋانۇ لۇغاتىت تۈرك» ھەققىدىكى ئىلمىي ماقالىلىرىنى ئوقۇدى. يىغىن بىر كۈن داۋاملاشتى. 20- دېكابىر چۈشتىن بۇرۇن شىنجاڭدىن بارغان ئالىملار قازاقىستان ئۇيغۇر مەدەنىيەت مەركىزىنىڭ رەھبەرلىرىنىڭ ھەمراھلىقىدا ئالمۇتا شەھىرى دروژبا ئۇيغۇر يېزىسىغا جايلاشقان ئابدۇللا روزىباقىيېۋ نامىدىكى 153-گىمنازىيە (ئۇيغۇر ئوتتۇرا مەكتىپىنى زىيارەت قىلدى. مەكتەپتىكى ئۇيغۇر بالىلىرى بىلەن سۆھبەتلەشتى، سىنىپلارنى ۋە مەكتەپنىڭ تەنتەربىيە، سەنئەت، قول ھۈنەر كۇرژىكلىرىنى كۆزدىن كەچۈردى. كۆزدىن كەچۈرۈشتىن كېيىن مەكتەپ سەنئەت كۇرژىكى مەھمۇد كاشغەرىيگە ئاتاپ تەييارلىغان كونسېرت نومۇرلىرىنى كۆردى ۋە مەكتەپ مۇدىرىنىڭ مەكتەپ ھەققىدىكى بايانلىرىنى ئاڭلىدى. چۈشتىن كېيىن قازاقىستاندىكى مەشھۇر ئۇيغۇر يىغىپ ساقلىغۇچى ئازات ھېكىمبايېۋنىڭ شەخسىي مۇزىيىنى ئېكىسكۇرسىيە قىلدى.

٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭٭
مەنزىل
http://uzunjahan.blogspot.com/
****************************