«Diwan»ni Azerbeyjanchige
terjime qilghuchi mukapatlandi
«türkiy tillar diwani»ni terjime qilghan
doktor ramiz askerge «türk dunyasi mukapati» bérildi
Türkiye türk dunyasi yazghuchilar we sen'etchiler weqpining 2008 - yilida türk dunyasigha töhpe qoshqanlargha tarqitidighan türk dunyasi mukapati ulugh alim mehmud kashgheriyning «türkiy tillar diwani»ni ezerbeyjanchige terjime qilghan ezerbeyjan dölet uniwérsitéti oqutquchisi türkolog doktor ramiz eskerge bérildi.
Sürette, ulugh alim mehmud kashgheriyning «türkiy tillar diwani»ni terjime qilghanliqi üchün, 2008 - yilliq türk dunyasigha töhpe qoshqanlargha tarqitidighan türk dunyasi mukapatigha érishküchi, ezerbeyjan dölet uniwérsitéti oqutquchisi türkolog doktor ramiz esker sehnide türkiyining sabiq prézidénti sulayman démiril bilen birge.
13 yildin béri bu mukapatni tarqitip kelgen türk dunyasi yazghuchilar we sen'etchiler weqpi bashliqi sha'ir yahya aqen'gin ependi, muxbirlarni kütüwélish yighinida, bu mukapatning 13 yildin béri türk dunyasi üchün xizmet qilip kéliwatqan, shexs we idare jemiyetlerlerge bérilip kéliwatqanliqini, bu yil 4 dölettin 10 kishi we idare - jemiyetke bu mukapatni bérishning muwapiq körülgenlikini, burunqi yillarda türk dunyasi üchün xizmet körsetken uyghurlarghimu bu mukapattin bérilgenlikini éytti.
Biz bu mukapat heqqide tepsili melumat élish üchün türk dunyasi yazghuchilar we sen'etchiler weqpi bashliqi sha'ir yahya aqen'gin ependige mikroponimizni uzattuq.
U bu mukapatning 13 yildin béri tarqitilip kéliwatqanliqini bu mukapat türk dunyasigha öz saheside töhpe qoshqan, türk dunyasi toghrisida eser yazghan kishi we idare - jemiyetlerge tarqitilip kéliwatqanliqini, 2008 - yili mehmud kashgheriy yili bolghachqa, «türkiy tillar diwani»ni terjime qilghan we bu heqte eserler yazghan doktor ramiz askerge bu mukapatning bérilgenlikini éytip mundaq dédi:
2008 - yili mehmud kashgheriy yili bolghachqa, «türkiy tillar diwani»ni ezerbeyjanchigha terjime qilghan ramiz eskerge bu mukapatni bérishni muwapiq körduq. Mehmud kashgheriy tughulghanliqining 1000 - yili bolghachqa bu biz üchün intayin muhim idi. Bu mukapatqa érishkenler arisida türkiye bilen qazaqistan ortaq achqan ehmed yesewiy uniwérsitétining mudiri proffissor, doktor lesbek tashimow, türkiye bilen özbékistan ottursidiki munasiwetke töhpe qoshqan özbékistanning enqere bash elchisi ulfet qadirow qatarliq 10 kishi we idare - jemiyetler bar. Biz bu mukapatni her yili türkiye jumhuriyiti re'isining sariyida murasim bilen tarqitiwatimiz.
Biz hazirche peqetla isimlikni élan qilduq, 4 - ayda mukapatni tarqitimiz.
Biz türk dunyasi mukapatigha muwapiq körülgen «türkiy tillar diwani» namliq eserni ezerbeyjanchigha terjime qilghan doktor ramiz asker ependige, mukapatni alghandin kéyin némilerni his qiliwatisiz? Dep soruduq. U mundaq jawab berdi:
Sizgimu melum méning esli kespim zhornalistliq. Bu sahede köp sanda xelq'araliq mukapatlar aldim. Men ezerbeyjanning zhornalistlargha béridighan eng chong mukapati «altun qelem mukapati»ni alghan. Men türkiyining «orxon mukapati» bilen küweytning zhornalistlargha béridighan dangliq mukapatinimu alghan. Emma ilim saheside bundaq chong xelq'araliq mukapatqa érishkenlikim üchün özümni intayin bextlik his qiliwatimen.
Doktor ramiz esker ependi, siz «türkiy tillar diwani»ni ezerbeyjanchigha terjime qilghandin bashqa, bu heqte yene néme tetqiqatlarni élip bardingiz? Dégen su'alimizgha jawab bérip mundaq dédi:
Méning ömrümning 20 yili mehmud kashgheriyni tetqiq qilish bilen ötti. 1988 - yilidin 2006 - yilighiche qattiq ishlep «türkiy tillar diwani»ni terjime qilip neshir qildurdum.
Bulardin bashqa «türkiy tillar diwani» we mehmud kashgheriy heqqide 3 eser yazdim.
Bulardin birining ismi «mehmud kashgheriyning ming yilliq xatirisige ming bibli'ograpik körsitish». Bu kitab 96 bettin terkip tapqan bolup, bakuda neshir qilindi. Bu kitabda 18 tilda neshir qilin'ghan mehmud kashgheriy we «türkiy tillar diwani» heqqide ming kitab we maqale heqqide qisqiche melumat berdim. Arqisidin ezerbeyjan, türk, özbek, uyghur, qazaq, türkmen, tatar, bashqurt, tajik, fars, jonggu, yapon we rusche, fransuz, némis, italiyanche qatarliq toplam 18 tilda ming parche eserning ismini tizip chiqtim.
Ikkinji kitabim bolsa 192 bettin terkip tapqan bolup kitabning ismi «mehmud kashgheriyning ‹türkiy tillar diwani› namliq esirining biblografik we gramatik qoshumchiliri». «türkiy tillar diwani»da 930 qoshumche chiqti, ta 1000 yil burun 930 qoshumchining bolushi büyük bir ish. Bügün biz ezerichini tereqqi qilghan bir til, edebiyat, matématika, fizika, ximiyidin tutung türlük atalghular bar désekmu yenila 930 söz qoshumchisi yoq bolushi mumkin.
Ezerbéyjanliq tonulghan türkolog ramiz esker ependining 3 - chong esiri «mehmud kashgheriy we uning ‹türkiy tillar diwani›» namliq eseridur. 432 bettin terkip tapqan bu eserde «türkiy tillar diwani» heqqide tepsili melumat bérilgendin kéyin eser morfologiye jehettin tehlil qilin'ghan.
Doktor ramiz asker ependi buningdin kéyinki hayatidimu ulugh alim mehmud kashgheriy we uning ölmes esiri «türkiy tillar diwani» heqqide tetqiqat élip bérishni dawam qilidighanliqini éytti.
Doktor ramiz asker yazghan bu eserlerlerni 2008 - yili mehmud kashgheriy yiligha qilin'ghan eng büyük sowghat déyishkimu bolidu
Türkiye xewerliri
menzil:
http://uzunjahan.blogspot.com/
********************************
دىۋاننى ئەزەربەيجانچىگە تەرجىمە قىلغۇچى
دوكتور رامىز ئاسكەر مۇكاپاتلاندى
م«تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلغان دوكتور رامىز ئاسكەرگە «تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتى» بېرىلدى
تۈركىيە تۈرك دۇنياسى يازغۇچىلار ۋە سەنئەتچىلەر ۋەقپىنىڭ 2008 - يىلىدا تۈرك دۇنياسىغا تۆھپە قوشقانلارغا تارقىتىدىغان تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتى ئۇلۇغ ئالىم مەھمۇد كاشغەرىينىڭ «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى ئەزەربەيجانچىگە تەرجىمە قىلغان ئەزەربەيجان دۆلەت ئۇنىۋېرسىتېتى ئوقۇتقۇچىسى تۈركولوگ دوكتور رامىز ئەسكەرگە بېرىلدى.
سۈرەتتە، ئۇلۇغ ئالىم مەھمۇد كاشغەرىينىڭ «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلغانلىقى ئۈچۈن، 2008 - يىللىق تۈرك دۇنياسىغا تۆھپە قوشقانلارغا تارقىتىدىغان تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتىغا ئېرىشكۈچى، ئەزەربەيجان دۆلەت ئۇنىۋېرسىتېتى ئوقۇتقۇچىسى تۈركولوگ دوكتور رامىز ئەسكەر سەھنىدە تۈركىيىنىڭ سابىق پرېزىدېنتى سۇلايمان دېمىرىل بىلەن بىرگە.
13 يىلدىن بېرى بۇ مۇكاپاتنى تارقىتىپ كەلگەن تۈرك دۇنياسى يازغۇچىلار ۋە سەنئەتچىلەر ۋەقپى باشلىقى شائىر ياھيا ئاقەنگىن ئەپەندى، مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا، بۇ مۇكاپاتنىڭ 13 يىلدىن بېرى تۈرك دۇنياسى ئۈچۈن خىزمەت قىلىپ كېلىۋاتقان، شەخس ۋە ئىدارە جەمىيەتلەرلەرگە بېرىلىپ كېلىۋاتقانلىقىنى، بۇ يىل 4 دۆلەتتىن 10 كىشى ۋە ئىدارە - جەمىيەتكە بۇ مۇكاپاتنى بېرىشنىڭ مۇۋاپىق كۆرۈلگەنلىكىنى، بۇرۇنقى يىللاردا تۈرك دۇنياسى ئۈچۈن خىزمەت كۆرسەتكەن ئۇيغۇرلارغىمۇ بۇ مۇكاپاتتىن بېرىلگەنلىكىنى ئېيتتى.
بىز بۇ مۇكاپات ھەققىدە تەپسىلى مەلۇمات ئېلىش ئۈچۈن تۈرك دۇنياسى يازغۇچىلار ۋە سەنئەتچىلەر ۋەقپى باشلىقى شائىر ياھيا ئاقەنگىن ئەپەندىگە مىكروپونىمىزنى ئۇزاتتۇق.
ئۇ بۇ مۇكاپاتنىڭ 13 يىلدىن بېرى تارقىتىلىپ كېلىۋاتقانلىقىنى بۇ مۇكاپات تۈرك دۇنياسىغا ئۆز ساھەسىدە تۆھپە قوشقان، تۈرك دۇنياسى توغرىسىدا ئەسەر يازغان كىشى ۋە ئىدارە - جەمىيەتلەرگە تارقىتىلىپ كېلىۋاتقانلىقىنى، 2008 - يىلى مەھمۇد كاشغەرىي يىلى بولغاچقا، «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلغان ۋە بۇ ھەقتە ئەسەرلەر يازغان دوكتور رامىز ئاسكەرگە بۇ مۇكاپاتنىڭ بېرىلگەنلىكىنى ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
2008 - يىلى مەھمۇد كاشغەرىي يىلى بولغاچقا، «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى ئەزەربەيجانچىغا تەرجىمە قىلغان رامىز ئەسكەرگە بۇ مۇكاپاتنى بېرىشنى مۇۋاپىق كۆردۇق. مەھمۇد كاشغەرىي تۇغۇلغانلىقىنىڭ 1000 - يىلى بولغاچقا بۇ بىز ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم ئىدى. بۇ مۇكاپاتقا ئېرىشكەنلەر ئارىسىدا تۈركىيە بىلەن قازاقىستان ئورتاق ئاچقان ئەھمەد يەسەۋىي ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇدىرى پروففىسسور، دوكتور لەسبەك تاشىموۋ، تۈركىيە بىلەن ئۆزبېكىستان ئوتتۇرسىدىكى مۇناسىۋەتكە تۆھپە قوشقان ئۆزبېكىستاننىڭ ئەنقەرە باش ئەلچىسى ئۇلفەت قادىروۋ قاتارلىق 10 كىشى ۋە ئىدارە - جەمىيەتلەر بار. بىز بۇ مۇكاپاتنى ھەر يىلى تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى رەئىسىنىڭ سارىيىدا مۇراسىم بىلەن تارقىتىۋاتىمىز.
بىز ھازىرچە پەقەتلا ئىسىملىكنى ئېلان قىلدۇق، 4 - ئايدا مۇكاپاتنى تارقىتىمىز.
بىز تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتىغا مۇۋاپىق كۆرۈلگەن «تۈركىي تىللار دىۋانى» ناملىق ئەسەرنى ئەزەربەيجانچىغا تەرجىمە قىلغان دوكتور رامىز ئاسكەر ئەپەندىگە، مۇكاپاتنى ئالغاندىن كېيىن نېمىلەرنى ھىس قىلىۋاتىسىز؟ دەپ سورۇدۇق. ئۇ مۇنداق جاۋاب بەردى:
سىزگىمۇ مەلۇم مېنىڭ ئەسلى كەسپىم ژورنالىستلىق. بۇ ساھەدە كۆپ ساندا خەلقئارالىق مۇكاپاتلار ئالدىم. مەن ئەزەربەيجاننىڭ ژورنالىستلارغا بېرىدىغان ئەڭ چوڭ مۇكاپاتى «ئالتۇن قەلەم مۇكاپاتى»نى ئالغان. مەن تۈركىيىنىڭ «ئورخون مۇكاپاتى» بىلەن كۈۋەيتنىڭ ژورنالىستلارغا بېرىدىغان داڭلىق مۇكاپاتىنىمۇ ئالغان. ئەمما ئىلىم ساھەسىدە بۇنداق چوڭ خەلقئارالىق مۇكاپاتقا ئېرىشكەنلىكىم ئۈچۈن ئۆزۈمنى ئىنتايىن بەختلىك ھىس قىلىۋاتىمەن.
دوكتور رامىز ئەسكەر ئەپەندى، سىز «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى ئەزەربەيجانچىغا تەرجىمە قىلغاندىن باشقا، بۇ ھەقتە يەنە نېمە تەتقىقاتلارنى ئېلىپ باردىڭىز؟ دېگەن سۇئالىمىزغا جاۋاب بېرىپ مۇنداق دېدى:
مېنىڭ ئۆمرۈمنىڭ 20 يىلى مەھمۇد كاشغەرىينى تەتقىق قىلىش بىلەن ئۆتتى. 1988 - يىلىدىن 2006 - يىلىغىچە قاتتىق ئىشلەپ «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلىپ نەشىر قىلدۇردۇم.
بۇلاردىن باشقا «تۈركىي تىللار دىۋانى» ۋە مەھمۇد كاشغەرىي ھەققىدە 3 ئەسەر يازدىم.
بۇلاردىن بىرىنىڭ ئىسمى «مەھمۇد كاشغەرىينىڭ مىڭ يىللىق خاتىرىسىگە مىڭ بىبلىئوگراپىك كۆرسىتىش». بۇ كىتاب 96 بەتتىن تەركىپ تاپقان بولۇپ، باكۇدا نەشىر قىلىندى. بۇ كىتابدا 18 تىلدا نەشىر قىلىنغان مەھمۇد كاشغەرىي ۋە «تۈركىي تىللار دىۋانى» ھەققىدە مىڭ كىتاب ۋە ماقالە ھەققىدە قىسقىچە مەلۇمات بەردىم. ئارقىسىدىن ئەزەربەيجان، تۈرك، ئۆزبەك، ئۇيغۇر، قازاق، تۈركمەن، تاتار، باشقۇرت، تاجىك، فارس، جوڭگۇ، ياپون ۋە رۇسچە، فرانسۇز، نېمىس، ئىتالىيانچە قاتارلىق توپلام 18 تىلدا مىڭ پارچە ئەسەرنىڭ ئىسمىنى تىزىپ چىقتىم.
ئىككىنجى كىتابىم بولسا 192 بەتتىن تەركىپ تاپقان بولۇپ كىتابنىڭ ئىسمى «مەھمۇد كاشغەرىينىڭ ‹تۈركىي تىللار دىۋانى› ناملىق ئەسىرىنىڭ بىبلوگرافىك ۋە گراماتىك قوشۇمچىلىرى». «تۈركىي تىللار دىۋانى»دا 930 قوشۇمچە چىقتى، تا 1000 يىل بۇرۇن 930 قوشۇمچىنىڭ بولۇشى بۈيۈك بىر ئىش. بۈگۈن بىز ئەزەرىچىنى تەرەققى قىلغان بىر تىل، ئەدەبىيات، ماتېماتىكا، فىزىكا، خىمىيىدىن تۇتۇڭ تۈرلۈك ئاتالغۇلار بار دېسەكمۇ يەنىلا 930 سۆز قوشۇمچىسى يوق بولۇشى مۇمكىن.
ئەزەربېيجانلىق تونۇلغان تۈركولوگ رامىز ئەسكەر ئەپەندىنىڭ 3 - چوڭ ئەسىرى «مەھمۇد كاشغەرىي ۋە ئۇنىڭ ‹تۈركىي تىللار دىۋانى›» ناملىق ئەسەرىدۇر. 432 بەتتىن تەركىپ تاپقان بۇ ئەسەردە «تۈركىي تىللار دىۋانى» ھەققىدە تەپسىلى مەلۇمات بېرىلگەندىن كېيىن ئەسەر مورفولوگىيە جەھەتتىن تەھلىل قىلىنغان.
دوكتور رامىز ئاسكەر ئەپەندى بۇنىڭدىن كېيىنكى ھاياتىدىمۇ ئۇلۇغ ئالىم مەھمۇد كاشغەرىي ۋە ئۇنىڭ ئۆلمەس ئەسىرى «تۈركىي تىللار دىۋانى» ھەققىدە تەتقىقات ئېلىپ بېرىشنى داۋام قىلىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
دوكتور رامىز ئاسكەر يازغان بۇ ئەسەرلەرلەرنى 2008 - يىلى مەھمۇد كاشغەرىي يىلىغا قىلىنغان ئەڭ بۈيۈك سوۋغات دېيىشكىمۇ بولىدۇ
تۈركىيە خەۋەرلىرى
مەنزىل
http://uzunjahan.blogspot.com/
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
terjime qilghuchi mukapatlandi
«türkiy tillar diwani»ni terjime qilghan
doktor ramiz askerge «türk dunyasi mukapati» bérildi
Türkiye türk dunyasi yazghuchilar we sen'etchiler weqpining 2008 - yilida türk dunyasigha töhpe qoshqanlargha tarqitidighan türk dunyasi mukapati ulugh alim mehmud kashgheriyning «türkiy tillar diwani»ni ezerbeyjanchige terjime qilghan ezerbeyjan dölet uniwérsitéti oqutquchisi türkolog doktor ramiz eskerge bérildi.
Sürette, ulugh alim mehmud kashgheriyning «türkiy tillar diwani»ni terjime qilghanliqi üchün, 2008 - yilliq türk dunyasigha töhpe qoshqanlargha tarqitidighan türk dunyasi mukapatigha érishküchi, ezerbeyjan dölet uniwérsitéti oqutquchisi türkolog doktor ramiz esker sehnide türkiyining sabiq prézidénti sulayman démiril bilen birge.
13 yildin béri bu mukapatni tarqitip kelgen türk dunyasi yazghuchilar we sen'etchiler weqpi bashliqi sha'ir yahya aqen'gin ependi, muxbirlarni kütüwélish yighinida, bu mukapatning 13 yildin béri türk dunyasi üchün xizmet qilip kéliwatqan, shexs we idare jemiyetlerlerge bérilip kéliwatqanliqini, bu yil 4 dölettin 10 kishi we idare - jemiyetke bu mukapatni bérishning muwapiq körülgenlikini, burunqi yillarda türk dunyasi üchün xizmet körsetken uyghurlarghimu bu mukapattin bérilgenlikini éytti.
Biz bu mukapat heqqide tepsili melumat élish üchün türk dunyasi yazghuchilar we sen'etchiler weqpi bashliqi sha'ir yahya aqen'gin ependige mikroponimizni uzattuq.
U bu mukapatning 13 yildin béri tarqitilip kéliwatqanliqini bu mukapat türk dunyasigha öz saheside töhpe qoshqan, türk dunyasi toghrisida eser yazghan kishi we idare - jemiyetlerge tarqitilip kéliwatqanliqini, 2008 - yili mehmud kashgheriy yili bolghachqa, «türkiy tillar diwani»ni terjime qilghan we bu heqte eserler yazghan doktor ramiz askerge bu mukapatning bérilgenlikini éytip mundaq dédi:
2008 - yili mehmud kashgheriy yili bolghachqa, «türkiy tillar diwani»ni ezerbeyjanchigha terjime qilghan ramiz eskerge bu mukapatni bérishni muwapiq körduq. Mehmud kashgheriy tughulghanliqining 1000 - yili bolghachqa bu biz üchün intayin muhim idi. Bu mukapatqa érishkenler arisida türkiye bilen qazaqistan ortaq achqan ehmed yesewiy uniwérsitétining mudiri proffissor, doktor lesbek tashimow, türkiye bilen özbékistan ottursidiki munasiwetke töhpe qoshqan özbékistanning enqere bash elchisi ulfet qadirow qatarliq 10 kishi we idare - jemiyetler bar. Biz bu mukapatni her yili türkiye jumhuriyiti re'isining sariyida murasim bilen tarqitiwatimiz.
Biz hazirche peqetla isimlikni élan qilduq, 4 - ayda mukapatni tarqitimiz.
Biz türk dunyasi mukapatigha muwapiq körülgen «türkiy tillar diwani» namliq eserni ezerbeyjanchigha terjime qilghan doktor ramiz asker ependige, mukapatni alghandin kéyin némilerni his qiliwatisiz? Dep soruduq. U mundaq jawab berdi:
Sizgimu melum méning esli kespim zhornalistliq. Bu sahede köp sanda xelq'araliq mukapatlar aldim. Men ezerbeyjanning zhornalistlargha béridighan eng chong mukapati «altun qelem mukapati»ni alghan. Men türkiyining «orxon mukapati» bilen küweytning zhornalistlargha béridighan dangliq mukapatinimu alghan. Emma ilim saheside bundaq chong xelq'araliq mukapatqa érishkenlikim üchün özümni intayin bextlik his qiliwatimen.
Doktor ramiz esker ependi, siz «türkiy tillar diwani»ni ezerbeyjanchigha terjime qilghandin bashqa, bu heqte yene néme tetqiqatlarni élip bardingiz? Dégen su'alimizgha jawab bérip mundaq dédi:
Méning ömrümning 20 yili mehmud kashgheriyni tetqiq qilish bilen ötti. 1988 - yilidin 2006 - yilighiche qattiq ishlep «türkiy tillar diwani»ni terjime qilip neshir qildurdum.
Bulardin bashqa «türkiy tillar diwani» we mehmud kashgheriy heqqide 3 eser yazdim.
Bulardin birining ismi «mehmud kashgheriyning ming yilliq xatirisige ming bibli'ograpik körsitish». Bu kitab 96 bettin terkip tapqan bolup, bakuda neshir qilindi. Bu kitabda 18 tilda neshir qilin'ghan mehmud kashgheriy we «türkiy tillar diwani» heqqide ming kitab we maqale heqqide qisqiche melumat berdim. Arqisidin ezerbeyjan, türk, özbek, uyghur, qazaq, türkmen, tatar, bashqurt, tajik, fars, jonggu, yapon we rusche, fransuz, némis, italiyanche qatarliq toplam 18 tilda ming parche eserning ismini tizip chiqtim.
Ikkinji kitabim bolsa 192 bettin terkip tapqan bolup kitabning ismi «mehmud kashgheriyning ‹türkiy tillar diwani› namliq esirining biblografik we gramatik qoshumchiliri». «türkiy tillar diwani»da 930 qoshumche chiqti, ta 1000 yil burun 930 qoshumchining bolushi büyük bir ish. Bügün biz ezerichini tereqqi qilghan bir til, edebiyat, matématika, fizika, ximiyidin tutung türlük atalghular bar désekmu yenila 930 söz qoshumchisi yoq bolushi mumkin.
Ezerbéyjanliq tonulghan türkolog ramiz esker ependining 3 - chong esiri «mehmud kashgheriy we uning ‹türkiy tillar diwani›» namliq eseridur. 432 bettin terkip tapqan bu eserde «türkiy tillar diwani» heqqide tepsili melumat bérilgendin kéyin eser morfologiye jehettin tehlil qilin'ghan.
Doktor ramiz asker ependi buningdin kéyinki hayatidimu ulugh alim mehmud kashgheriy we uning ölmes esiri «türkiy tillar diwani» heqqide tetqiqat élip bérishni dawam qilidighanliqini éytti.
Doktor ramiz asker yazghan bu eserlerlerni 2008 - yili mehmud kashgheriy yiligha qilin'ghan eng büyük sowghat déyishkimu bolidu
Türkiye xewerliri
menzil:
http://uzunjahan.blogspot.com/
********************************
دىۋاننى ئەزەربەيجانچىگە تەرجىمە قىلغۇچى
دوكتور رامىز ئاسكەر مۇكاپاتلاندى
م«تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلغان دوكتور رامىز ئاسكەرگە «تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتى» بېرىلدى
تۈركىيە تۈرك دۇنياسى يازغۇچىلار ۋە سەنئەتچىلەر ۋەقپىنىڭ 2008 - يىلىدا تۈرك دۇنياسىغا تۆھپە قوشقانلارغا تارقىتىدىغان تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتى ئۇلۇغ ئالىم مەھمۇد كاشغەرىينىڭ «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى ئەزەربەيجانچىگە تەرجىمە قىلغان ئەزەربەيجان دۆلەت ئۇنىۋېرسىتېتى ئوقۇتقۇچىسى تۈركولوگ دوكتور رامىز ئەسكەرگە بېرىلدى.
سۈرەتتە، ئۇلۇغ ئالىم مەھمۇد كاشغەرىينىڭ «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلغانلىقى ئۈچۈن، 2008 - يىللىق تۈرك دۇنياسىغا تۆھپە قوشقانلارغا تارقىتىدىغان تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتىغا ئېرىشكۈچى، ئەزەربەيجان دۆلەت ئۇنىۋېرسىتېتى ئوقۇتقۇچىسى تۈركولوگ دوكتور رامىز ئەسكەر سەھنىدە تۈركىيىنىڭ سابىق پرېزىدېنتى سۇلايمان دېمىرىل بىلەن بىرگە.
13 يىلدىن بېرى بۇ مۇكاپاتنى تارقىتىپ كەلگەن تۈرك دۇنياسى يازغۇچىلار ۋە سەنئەتچىلەر ۋەقپى باشلىقى شائىر ياھيا ئاقەنگىن ئەپەندى، مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا، بۇ مۇكاپاتنىڭ 13 يىلدىن بېرى تۈرك دۇنياسى ئۈچۈن خىزمەت قىلىپ كېلىۋاتقان، شەخس ۋە ئىدارە جەمىيەتلەرلەرگە بېرىلىپ كېلىۋاتقانلىقىنى، بۇ يىل 4 دۆلەتتىن 10 كىشى ۋە ئىدارە - جەمىيەتكە بۇ مۇكاپاتنى بېرىشنىڭ مۇۋاپىق كۆرۈلگەنلىكىنى، بۇرۇنقى يىللاردا تۈرك دۇنياسى ئۈچۈن خىزمەت كۆرسەتكەن ئۇيغۇرلارغىمۇ بۇ مۇكاپاتتىن بېرىلگەنلىكىنى ئېيتتى.
بىز بۇ مۇكاپات ھەققىدە تەپسىلى مەلۇمات ئېلىش ئۈچۈن تۈرك دۇنياسى يازغۇچىلار ۋە سەنئەتچىلەر ۋەقپى باشلىقى شائىر ياھيا ئاقەنگىن ئەپەندىگە مىكروپونىمىزنى ئۇزاتتۇق.
ئۇ بۇ مۇكاپاتنىڭ 13 يىلدىن بېرى تارقىتىلىپ كېلىۋاتقانلىقىنى بۇ مۇكاپات تۈرك دۇنياسىغا ئۆز ساھەسىدە تۆھپە قوشقان، تۈرك دۇنياسى توغرىسىدا ئەسەر يازغان كىشى ۋە ئىدارە - جەمىيەتلەرگە تارقىتىلىپ كېلىۋاتقانلىقىنى، 2008 - يىلى مەھمۇد كاشغەرىي يىلى بولغاچقا، «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلغان ۋە بۇ ھەقتە ئەسەرلەر يازغان دوكتور رامىز ئاسكەرگە بۇ مۇكاپاتنىڭ بېرىلگەنلىكىنى ئېيتىپ مۇنداق دېدى:
2008 - يىلى مەھمۇد كاشغەرىي يىلى بولغاچقا، «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى ئەزەربەيجانچىغا تەرجىمە قىلغان رامىز ئەسكەرگە بۇ مۇكاپاتنى بېرىشنى مۇۋاپىق كۆردۇق. مەھمۇد كاشغەرىي تۇغۇلغانلىقىنىڭ 1000 - يىلى بولغاچقا بۇ بىز ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم ئىدى. بۇ مۇكاپاتقا ئېرىشكەنلەر ئارىسىدا تۈركىيە بىلەن قازاقىستان ئورتاق ئاچقان ئەھمەد يەسەۋىي ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ مۇدىرى پروففىسسور، دوكتور لەسبەك تاشىموۋ، تۈركىيە بىلەن ئۆزبېكىستان ئوتتۇرسىدىكى مۇناسىۋەتكە تۆھپە قوشقان ئۆزبېكىستاننىڭ ئەنقەرە باش ئەلچىسى ئۇلفەت قادىروۋ قاتارلىق 10 كىشى ۋە ئىدارە - جەمىيەتلەر بار. بىز بۇ مۇكاپاتنى ھەر يىلى تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى رەئىسىنىڭ سارىيىدا مۇراسىم بىلەن تارقىتىۋاتىمىز.
بىز ھازىرچە پەقەتلا ئىسىملىكنى ئېلان قىلدۇق، 4 - ئايدا مۇكاپاتنى تارقىتىمىز.
بىز تۈرك دۇنياسى مۇكاپاتىغا مۇۋاپىق كۆرۈلگەن «تۈركىي تىللار دىۋانى» ناملىق ئەسەرنى ئەزەربەيجانچىغا تەرجىمە قىلغان دوكتور رامىز ئاسكەر ئەپەندىگە، مۇكاپاتنى ئالغاندىن كېيىن نېمىلەرنى ھىس قىلىۋاتىسىز؟ دەپ سورۇدۇق. ئۇ مۇنداق جاۋاب بەردى:
سىزگىمۇ مەلۇم مېنىڭ ئەسلى كەسپىم ژورنالىستلىق. بۇ ساھەدە كۆپ ساندا خەلقئارالىق مۇكاپاتلار ئالدىم. مەن ئەزەربەيجاننىڭ ژورنالىستلارغا بېرىدىغان ئەڭ چوڭ مۇكاپاتى «ئالتۇن قەلەم مۇكاپاتى»نى ئالغان. مەن تۈركىيىنىڭ «ئورخون مۇكاپاتى» بىلەن كۈۋەيتنىڭ ژورنالىستلارغا بېرىدىغان داڭلىق مۇكاپاتىنىمۇ ئالغان. ئەمما ئىلىم ساھەسىدە بۇنداق چوڭ خەلقئارالىق مۇكاپاتقا ئېرىشكەنلىكىم ئۈچۈن ئۆزۈمنى ئىنتايىن بەختلىك ھىس قىلىۋاتىمەن.
دوكتور رامىز ئەسكەر ئەپەندى، سىز «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى ئەزەربەيجانچىغا تەرجىمە قىلغاندىن باشقا، بۇ ھەقتە يەنە نېمە تەتقىقاتلارنى ئېلىپ باردىڭىز؟ دېگەن سۇئالىمىزغا جاۋاب بېرىپ مۇنداق دېدى:
مېنىڭ ئۆمرۈمنىڭ 20 يىلى مەھمۇد كاشغەرىينى تەتقىق قىلىش بىلەن ئۆتتى. 1988 - يىلىدىن 2006 - يىلىغىچە قاتتىق ئىشلەپ «تۈركىي تىللار دىۋانى»نى تەرجىمە قىلىپ نەشىر قىلدۇردۇم.
بۇلاردىن باشقا «تۈركىي تىللار دىۋانى» ۋە مەھمۇد كاشغەرىي ھەققىدە 3 ئەسەر يازدىم.
بۇلاردىن بىرىنىڭ ئىسمى «مەھمۇد كاشغەرىينىڭ مىڭ يىللىق خاتىرىسىگە مىڭ بىبلىئوگراپىك كۆرسىتىش». بۇ كىتاب 96 بەتتىن تەركىپ تاپقان بولۇپ، باكۇدا نەشىر قىلىندى. بۇ كىتابدا 18 تىلدا نەشىر قىلىنغان مەھمۇد كاشغەرىي ۋە «تۈركىي تىللار دىۋانى» ھەققىدە مىڭ كىتاب ۋە ماقالە ھەققىدە قىسقىچە مەلۇمات بەردىم. ئارقىسىدىن ئەزەربەيجان، تۈرك، ئۆزبەك، ئۇيغۇر، قازاق، تۈركمەن، تاتار، باشقۇرت، تاجىك، فارس، جوڭگۇ، ياپون ۋە رۇسچە، فرانسۇز، نېمىس، ئىتالىيانچە قاتارلىق توپلام 18 تىلدا مىڭ پارچە ئەسەرنىڭ ئىسمىنى تىزىپ چىقتىم.
ئىككىنجى كىتابىم بولسا 192 بەتتىن تەركىپ تاپقان بولۇپ كىتابنىڭ ئىسمى «مەھمۇد كاشغەرىينىڭ ‹تۈركىي تىللار دىۋانى› ناملىق ئەسىرىنىڭ بىبلوگرافىك ۋە گراماتىك قوشۇمچىلىرى». «تۈركىي تىللار دىۋانى»دا 930 قوشۇمچە چىقتى، تا 1000 يىل بۇرۇن 930 قوشۇمچىنىڭ بولۇشى بۈيۈك بىر ئىش. بۈگۈن بىز ئەزەرىچىنى تەرەققى قىلغان بىر تىل، ئەدەبىيات، ماتېماتىكا، فىزىكا، خىمىيىدىن تۇتۇڭ تۈرلۈك ئاتالغۇلار بار دېسەكمۇ يەنىلا 930 سۆز قوشۇمچىسى يوق بولۇشى مۇمكىن.
ئەزەربېيجانلىق تونۇلغان تۈركولوگ رامىز ئەسكەر ئەپەندىنىڭ 3 - چوڭ ئەسىرى «مەھمۇد كاشغەرىي ۋە ئۇنىڭ ‹تۈركىي تىللار دىۋانى›» ناملىق ئەسەرىدۇر. 432 بەتتىن تەركىپ تاپقان بۇ ئەسەردە «تۈركىي تىللار دىۋانى» ھەققىدە تەپسىلى مەلۇمات بېرىلگەندىن كېيىن ئەسەر مورفولوگىيە جەھەتتىن تەھلىل قىلىنغان.
دوكتور رامىز ئاسكەر ئەپەندى بۇنىڭدىن كېيىنكى ھاياتىدىمۇ ئۇلۇغ ئالىم مەھمۇد كاشغەرىي ۋە ئۇنىڭ ئۆلمەس ئەسىرى «تۈركىي تىللار دىۋانى» ھەققىدە تەتقىقات ئېلىپ بېرىشنى داۋام قىلىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
دوكتور رامىز ئاسكەر يازغان بۇ ئەسەرلەرلەرنى 2008 - يىلى مەھمۇد كاشغەرىي يىلىغا قىلىنغان ئەڭ بۈيۈك سوۋغات دېيىشكىمۇ بولىدۇ
تۈركىيە خەۋەرلىرى
مەنزىل
http://uzunjahan.blogspot.com/
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
没有评论:
发表评论